Genel

Filleri Evrimi ve Soyu Tükenmiş Akrabaları

3.7/5 - (3 votes)

Hortumlular takımının üç temel evrimsel yayılımı ve 161’in üzerinde soyu tükenmiş üyesi belirlenmiştir. İlk hortumlular, Paleosen’in sonlarına doğru ilk evrimsel yayılımı gerçekleştiren Afrikalı Phosphatherium ve Eritherium cinsleridir. 1996 yılında Fas’ta bulunan kalıntıları ve bir tilki büyüklüğündeki Phosphaterium 56 milyon yıl önce yaşamıştır. Eosen döneminde Hint alt kıtasında Anthracobunidae familyası ve Afrika’da Numidotherium, Barytherium ile Moeritherium cinsleri yaşamışlardır. Görece küçük olan bu hayvanlar suda yaşamaktadırlar. Moeritherium cinsi hortumlular ise yaklaşık bir tapir yani 110 cm büyüklüğündedirler; uzun burun ve dudakları ile kafası domuza benzemekteydi ve ön dişleri görece daha uzundu. Fillere benzeyen özellikleri yanında deniz inekleri ile de bazı ortak özelliklere sahiptiler. Sonraları ise Phiomia ve Palaeomastodon cinsleri ortaya çıkmıştır. Palaeomastodon, ormanlık ve yarı açık ağaçlık bölgelerde yaşamaktaydı. Hortumluların çeşitliliği ise Oligosen döneminde azalma göstermiştir. Bu dönemin dikkate değer türlerinden bir diğeri, daha sonra ortaya çıkacak ve çeşitli türlerin atası olan ve Afrika Boynuzu’nda yaşamış Eritreum melakeghebrekristosi türüdür ve Miyosen’in başlarına doğru Deinotheriidae ve Mammutidae türleri ile ikinci evrimsel yayılma yaşandı. Bunlardan ilki Afrika ve Avrasya’daki  Barytherium cinsi ile ikincisi de Eritreum cinsi ile akrabadır ve Kuzey Amerika’ya yayılmışlardır.

İkinci evrimsel yayılım Eritreum cinsinden türeyen Gomphotheriidae ailesinin Miyosen döneminde ortaya çıkmasıyla Afrika’da başlamıştır ve Avustralya ile Antarktika dışında diğer tüm kıtalara yayılmışlardır. Bu grubun üyeleri arasında Platybelodon ve Gomphotherium cinsleri bulunmaktadır. Üçüncü evrimsel yayılma ise Miyosen’in sonlarına doğru başlamış olup Gomphotheriidae ailesinden türeyen ve uzun bir sürede bunların yerine geçen filimsilerin ortaya çıkışına sebep olmuştur. Afrikalı Primelephas gomphotheroides türünden Loxodonta, Elephas ve Mammuthus cinsleri evrimleşmiştir. Bu grubun içinde ilk olarak Pliyosen ile Loxodonta Miyosen arasında diğerlerinden ayrışmış; Elephas ile Mammuthus ise Pliyosen’in başlarında ayrılmışlardır. Loxodonta Afrika’da kalmış Elephas Avrasya’ya, Mammuthus ise hem Kuzey Amerika’ya  hem de Avrasya’ya yayılmıştır. Aynı zamanda Gomphotheriidae ailesinden gelen bir başka hortumlu ailesi olan Stegodontidae ailesi de Hint alt kıtası, Güneydoğu Asya, Çin ve Japonya olmak üzere Asya’ya yayılmışlardır. Mammutidae ailesi mastodon gibi yeni türlere evrimleşmişlerdir.

Buzul Çağı’nın başlarında filimsiler yüksek oranda türleşme sürecine girmişlerdir. Loxodonta atlantica ise Afrika’nın kuzeyinde ve güneyinde en yaygın filimsi türüdür ancak Buzul Çağının sonlarında yerine Elephas iolensis türü geçmiştir. Elephas Afrika’dan tamamen yok olmuş olup Loxodonta cinsi çağdaş türlerle baskın hâle gelmişlerdir. Elephas cinsi ise Asya’da E. hysudricus ve çağdaş Asya filinin atası E. platycephus gibi yeni türlere evrimleşmiştir. Mammuthus cinsi aralarında tanınmış olan tüylü mamut da dahil olmak üzere çeşitli türlere ayrılmıştır. Buzul Çağının sonlarında hortumlu türlerinin çoğu Dünya üzerinde 5 kilogramın üzerinde olan cinslerin %50’sinin yok olduğu buzulların ilerlemesi sırasında ortadan kaybolmuşlardır.

Yorum Yaz