Eski zooloji kitapları genellikle maymungillerle başlamaktaydı. İnsanoğlu da aslında bu gruptan olduğu için maymungiller, hayvanlar arasında birinci ve en ileri olmak vasfına lâyık görülmüştü. Hakikatte ise maymunlar ancak bir bakımdan diğer hayvanlardan ileridirler. Beyinlerinin bazı kısımları ve özellikle insanlarda yargılama gücünü kontrol eden kısım olan asıl beyin, onlarda epeyce gelişmiştir. Yoksa birçok hayvan görme, işitme, koku alma, kuvvet ve beden gelişmesi bakımlarından onlardan daha ileridir.
Bu maymun türleri üyeleri arasında zihin yapıları bakımından da çok fark vardır. Meselâ, makilerde, ortalama memelilerden daha ileri bir zekâ göze çarpmaz. Buna karşılık gerçek maymunlar, mesela, tepelerinde asılı bir yiyeceğe uzanabilmek için ellerinin altındaki cisimleri üst üste yığmakla bir cins yargılama güçleri olduğunu ispat etmişlerdir. Orangutan’ın beyni insanınkine benzer, fakat büyüklük ve ağırlık bakımından şüphesiz onun seviyesine erişemez. Küçük maymunların beyin ağırlıkları ise vücutlarına kıyasla diğer memelilerin çoğundan fazladır.
Maymun Türleri Nasıl Hareket Eder?
Bu hayvanların çoğu tropikal bölgelerde yaşarlar. Genel olarak onlara, Ekvator’u çevreleyen kuşağın daha kuzeyinde veya güneyinde rastlamaktayız. Dört büyük insansı maymun, yani şempanze, orangutan, jibon ve goril de bu sıcak bölgede yaşarlar.
Babuin ve tırmanamayacak kadar ağırlaşan yaşlı goril gibi bazı üyelerin dışındaki bütün maymungiller vakitlerinin çoğunu ağaçların üzerinde geçirirler. Bu hayvanlarda çeviklik ve hareketlerin koordinasyonu ön plândadır. Bir hayvanat bahçesini ziyaret edince, bir maymunun veya yakın akrabalarından birinin ellerine dikkatle bakın. Yükseklerdeyken, onların o harikulade hareket özgürlüğüne nasıl ulaştıklarını anlarsınız.
Maymungillerin ellerinin ve ayaklarının beşer parmağı vardır. Pençeli olan makilerle marmosetler bu kuralın dışındadırlar. Maymunların çoğunda başparmağın diğer parmaklardan ayrı olması, hayvanın tutmak istediği cisimleri mengene gibi kavramasını mümkün kılar. Maymunlar kollarını öne ve arkaya doğru da serbestçe sallayabilirler. Bu grubun tipik üyeleri dört ayak üzerinde yürürlerse de, daha ileri bir gelişme seviyesindeki türler dik durup insan gibi iki ayak üzerinde yürüme eylemini gösterirler.
Maymunlar Ne Yerler?
Maymunun yüzüne de dikkatle bakın. Hayvanın yüzünün ve çenesinin ne kadar kısa olduğu dikkatinizi çekecektir. İleri maymunların insanınkine benzeyen bir ağzı ve otuz iki dişi vardır. Bu dişler diğer hayvanlardaki kadar ustalık kazanmamıştır. Maymunlar genellikle otsuldurlar, Çoğunluğu meyve, yaprak, çiçek vs. ile beslenir. Fakat bazıları yumurta, böcek, hatta kuş gibi hayvansal gıdalar da yerler. Bu hayvanların bir kısmı sudan hoşlanırlar ve büyük bir ustalıkla yüzüp dalabilirler, fakat gerçek anlamda suda yaşayan hayvanlar değillerdir. Maymunlarla insansı maymunlar gündüzün hareket halindedirler, geceyi ise dinlenerek ve uyuyarak geçirirler. Fakat maki, lori ve galago gibi bazı türler diğer hayvanlara uyarlar. Geceleyin ayakta olmalarına mukabil, gündüzün uyur ve dinlenirler. Bundan ötürü de burunları başka hayvanlarınkinden kısadır. Kulakları iyi gelişmiştir.