Sürüngenler

Timsahlar ve Vücut Yapıları

3.8/5 - (61 votes)

Latince de Crocodilia olarak geçen bu takım, sıcak bölgelerdeki bataklıklarda ve su kıyılarında yaşayan vücudu kemiğimsi pullarla örtülü sürüngenleri içerir. Bu takımın aileleri; Alligatoridae (Aligatorgiller), Crocodylidae yani Timsahgiller ve Gavialidae yani Gavyaller’dir.

Timsah takımı, Kretase döneminin sonlarına doğru, 84 milyon yıl önce ortaya çıkan iri sürüngenleri kapsar. Timsahlar, kuşların yaşamakta olan en yakın akrabaları olma özelliğini taşırlar. Timsahlar ve kuşlar, Archosauria grubunun yaşayan en son üyeleridir. Timsah takımı, yaklaşık 220 milyon yıl önce Trias döneminde ortaya çıkan ve Mezozoik dönemde çeşitli şekillere ayrılan Crurotarsi grubundandır.

Timsah sözcüğü Arapça bir sözcüktür. Kimekler, Kıpçaklar, Kumanlar, Basmıllar, Karluklar, Oğuzlar, Türgeşler, Göktürkler, Hazarlar, Tuna Bulgarları, Uygurlar, Peçenekler timsahı Alavan olarak adlandırmışlardır. Kâşgarlı Mahmud’un Bağdat’ta 1072 – 1074 yılları arasında yazdığı Türkçe – Arapça sözlükte -Divânu Lügati’t-Türk- timsahın Türkçe karşılığı Alavandır.

Timsah, sıcak bölgelerde bulunan akarsularda yaşayan, Timsahgiller takımından iri cüsseli, kalın ve kabuksu derili sürüngen türlerine verilen genel addır. Uzaktan bakıldığında büyük oranda kertenkeleyi andırırlar. Timsahların vücutları, sert kemiksi tabakalarla örtülüdür. Arkadaki ayaklarında dörder, öndeki ayaklarında beşer parmak bulunur. Parmak araları kısmen veya tamamen perdelidir. Uzun ve yandan basık olan timsah kuyrukları suda adeta bir kürek görevi görür. Güçlü dişlerle donatılmış, kuvvetli çenelere sahiptirler. Timsahların sadece üst çeneleri açılır. Etli bir yapıya sahip olan dil, alt damağa yapışık bir şekilde bulunur. Burunları, gözleri ve kulakları başlarının üst bölgesinde yer alır. Timsahlar, suda yüzerlerken etraflarını rahatça görür, işitir ve nefes alırlar. Karada vücutlarını zor taşırlar buna rağmen, suda gayet iyi birer yüzücüdürler. Gündüzleri dinlenirler, genellikle gece avlanmaya çıkarlar. Gözbebekleri dikeydir ve bu yüzdende gece dahi iyi görürler. Timsahlar renk körüdürler ve dillerini asla dışarı çıkaramazlar.

Timsahların çeneleri sağa sola hareket etmediği için besinleri çiğnemeden büyük parçalar olarak yutarlar. Sindirim için çakıl ve taşta yutmaktadırlar. Timsahlar daha sonra ise dişlerinin arasındaki artıkları dışarı çıkarırlar. Dişlerinde sıkışan atıkları atamadıklarında ağızlarını açarlar ve bu sayede bazı kuşlar ağzın içine girerler ve buradaki atıkları yerler ve buna protokooperasyon adı verilir. Tehlike anında kuşlar timsahları çığlıklarıyla uyarmaktadırlar. Taze etin sindirimi çok zordur bu yüzdende bazı türler avlarını gömerler ve avlarının çürümelerini beklerler.

Timsahların gözleri üç perdelidir. Suya daldıklarında, kulak ve burun delikleri birer kapakla kapanır. Ağzın gerisinde bulunan kıvrımı damaklarına yapıştırırlar ve soluk ve yemek borularını birbirinden ayırabildikleri için su altında bile bir şeyi ısırıp yiyebilirler. Konik yapılı dişler aşındıkça arkadan yenileri çıkar. Kalpleri dört odacıklıdır. Aort kökleri Panizza kanalı ile birleştikleri için vücutlarında kirli kan dolaşmaktadır. Diğer sürüngenler gibi soğukkanlıdırlar. Vücut ısıları çevre ısısına göre değişkenlik gösterir.

Amerikan timsahının ise (Crocodylus acutus) boyu 50 cm – 3.8 m arasında değişmektedir. Ağırlık olarak ise 2000 kilograma kadar ulaşabilirler. Denizde de yaşayabilirler ve insan için tehlikelidirler. Hindistan ve Sri Lanka’da yaygın olan Hint timsahı tatlı sularda yaşarlar. Uzunluğu 5 metreye ulaşabilir. Çoğunlukla balıkla beslenirler ve insana nadiren saldırırlar. En çok ise Florida bataklıklarında yaşarlar. Çoğalma dönemlerinde avlanmaları yasaklanmıştır. Boyları 3-4 metreye kadar ulaşabilir. Timsahlar yok edilmediği takdirde uzun süre yaşamaktadırlar. Hayvanat bahçelerinde 80 yaşını bile aşanlar vardır.

Yorum Yaz